Sosyal güvenlik sistemi, çalışanların emeklilik, sağlık hizmetleri ve diğer sosyal haklarını güvence altına almak amacıyla oluşturulmuş bir yapıdır. Türkiye’de sosyal güvenlik sistemi Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) çatısı altında toplanmıştır. Ancak sigortalı çalışanlar için farklı kategoriler mevcuttur. SGK ve Bağ-Kur, sigortalı çalışanların bağlı olduğu iki temel sosyal güvenlik sistemidir. Peki, SGK ve Bağ-Kur arasındaki farklar nelerdir? Hangi sistem kimleri kapsar? Bu yazımızda detaylı bir şekilde SGK ve Bağ-Kur farklarını inceleyeceğiz.
SGK VE BAĞ-KUR NEDİR?
SGK NEDİR? KİMLER SGK'YA TABİDİR?
SGK, 4A ve 4C sigorta kollarını kapsayan bir sosyal güvenlik sistemidir. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu kapsamında sigortalılara çeşitli haklar tanımaktadır.
SGK kapsamında yer alan sigortalılar:
- 4A (SSK): Özel sektörde veya kamuda ücretli çalışan işçiler. İşveren tarafından sigorta primleri ödenir.
- 4C (Emekli Sandığı): Devlet memurları. Maaşlarından belirli oranda prim kesilir.
BAĞ-KUR NEDİR? KİMLER BAĞ-KUR'A TABİDİR?
Bağ-Kur, kendi adına çalışan bireylerin sosyal güvenlik sistemine dahil olduğu bir sigorta koludur. 4B sigorta statüsü olarak da bilinir.
Bağ-Kur kapsamında yer alan sigortalılar:
- Kendi işini yapan esnaf ve sanatkarlar
- Şirket ortakları
- Serbest meslek sahipleri (avukatlar, doktorlar, muhasebeciler vb.)
- Tarım ile uğraşan çiftçiler
- Kendi adına çalışan tüccarlar
Bağ-Kur sigortalıları, SGK’ya bağlı çalışanlardan farklı olarak sigorta primlerini kendileri ödemekle yükümlüdür.
SGK VE BAĞ-KUR ARASINDAKİ TEMEL FARKLAR
SGK ve Bağ-Kur arasında çeşitli yönlerden farklar bulunmaktadır. İşte bu farkların detaylı karşılaştırması:
1. PRİM ÖDEME SİSTEMİ
- SGK (4A) kapsamında çalışanların primleri işveren tarafından ödenir. Çalışan her ay brüt maaşı üzerinden belirli oranda prim öder, işveren de katkıda bulunur.
- Bağ-Kur kapsamında olanlar ise primlerini kendileri öder. Düzenli olarak belirlenen miktarda prim yatırmaları gerekmektedir.
2. EMEKLİLİK ŞARTLARI
- SGK (4A) sigortalıları daha düşük prim ödeme gün sayısıyla emekli olabilirler. 25 yıl çalışma süresi ve 7200 prim günü ile emeklilik mümkündür.
- Bağ-Kur sigortalıları için emeklilik şartları daha ağırdır. Prim ödeme gün sayısı 9000 gün olarak belirlenmiştir.
3. SAĞLIK HİZMETLERİ
- SGK kapsamında çalışanlar, çalışmaya başladıkları andan itibaren sağlık hizmetlerinden yararlanabilirler. Ayrıca eş ve çocukları da bu kapsamda sağlık hizmetlerinden faydalanabilir.
- Bağ-Kur sigortalıları ise sağlık hizmetlerinden faydalanabilmek için 30 günlük prim ödemiş olmalıdır. Ayrıca prim borçları varsa sağlık hizmetlerinden yararlanamazlar.
4. PRİM TUTARLARI
- SGK (4A) sigortalılarının primleri maaşlarına göre hesaplanır. İşverenin katkısıyla prim ödemeleri nispeten daha düşük olabilir.
- Bağ-Kur primleri sabittir ve asgari ücretin belirli bir oranı üzerinden hesaplanır. Bu nedenle Bağ-Kur’luların ödeyeceği primler genellikle daha yüksektir.
5. İŞ GÜVENCESİ VE TAZMİNAT HAKKI
- SGK (4A) sigortalıları, belirli şartlar altında işsizlik maaşı alabilir ve kıdem tazminatı hakkına sahiptir.
- Bağ-Kur’luların işsizlik maaşı ve kıdem tazminatı hakkı bulunmaz. Kendi işini yapan kişiler işsiz kaldığında herhangi bir ödeme alamazlar.
SGK MI DAHA AVANTAJLI, BAĞ-KUR MU?
SGK ve Bağ-Kur arasında avantajlar ve dezavantajlar bulunmaktadır. Eğer bir kişi ücretli çalışan olarak çalışıyorsa SGK avantajlıdır. İşverenin prim ödemesi, daha erken emeklilik ve sağlık hizmetlerine kolay erişim gibi nedenlerle SGK daha cazip olabilir.
Ancak kendi işini kuran ve bağımsız çalışmak isteyenler için Bağ-Kur zorunludur. Bağ-Kur’luların ödediği primler yüksek olsa da bağımsız çalışma özgürlüğüne sahiptirler.
SGK’DAN BAĞ-KUR’A GEÇİŞ VE TAM TERSİ MÜMKÜN MÜ?
Evet, SGK’dan Bağ-Kur’a veya Bağ-Kur’dan SGK’ya geçiş yapmak mümkündür.
- Özel sektör çalışanı iken kendi işini kuran bir kişi SGK’dan Bağ-Kur’a geçmek zorundadır.
- Bağ-Kur’lu bir kişi, bir işyerinde sigortalı olarak çalışmaya başlarsa SGK kapsamında değerlendirilmeye başlanır ve Bağ-Kur durdurulur.
Emeklilik hesaplamalarında, son 7 yıl içerisinde en fazla hangi statüde çalışıldıysa o sigorta türüne göre emeklilik şartları uygulanır.
SONUÇ
SGK ve Bağ-Kur arasında önemli farklar bulunmaktadır. SGK kapsamında çalışanlar işveren tarafından desteklenirken, Bağ-Kur sigortalıları kendi primlerini ödemek zorundadır. Ayrıca emeklilik şartları ve sağlık hizmetlerine erişim açısından da farklılıklar mevcuttur.
Eğer bir kişi daha az prim günüyle emekli olmak ve daha fazla sosyal haklardan yararlanmak istiyorsa SGK avantajlıdır. Ancak kendi işini yapmak isteyenler için Bağ-Kur zorunlu bir seçenektir.
Bu yazımızda SGK ve Bağ-Kur arasındaki temel farkları detaylı şekilde ele aldık. Eğer hangi sigorta türüne dahil olduğunuzu bilmiyor veya geçiş yapmayı düşünüyorsanız, bir uzman desteği alarak detaylı bilgi edinmeniz faydalı olacaktır.
