Kaza sonucunda araçta meydana gelen hasarlar onarılsa bile, aracın ikinci el piyasasındaki değeri eski seviyesine dönmeyebilir. İşte bu durum "araç değer kaybı" olarak adlandırılır. Her sürücünün bilmesi gereken bu kavram, maddi hakların korunması açısından oldukça önemlidir. Bu yazıda araç değer kaybı kavramını detaylı bir şekilde inceleyecek, hesaplama yöntemleri ve hukuki süreçlere değineceğiz.
Araç Değer Kaybının Tanımı ve Mantığı
Değer Kaybı Ne Anlama Gelir?
Araç değer kaybı, bir aracın kaza öncesi hasarsız ikinci el piyasa değeri ile kaza sonrası onarıldıktan sonraki değeri arasındaki farktır. Araç, ne kadar iyi onarılırsa onarılsın, geçmiş kaza kaydının sistemde yer alması, alıcılar nezdinde aracın değerinin düşmesine sebep olur. Çünkü ikinci el araç alıcıları, kazaya karışmış araçlara karşı daha temkinli davranır ve bu da doğrudan fiyat tekliflerini etkiler.
Neden Önemlidir?
Değer kaybı, sadece araç sahiplerinin bireysel zararıyla sınırlı kalmaz; aynı zamanda ikinci el araç piyasasında da güven sorununa yol açabilir. Araç sahipleri, onarılan araçlarını değerinde satamadıkları için maddi olarak mağdur olur. Bu kaybın tazmin edilmesi, sürücülerin haklarını korumanın yanı sıra piyasa dengesini de destekler.
Değer Kaybı Nasıl Hesaplanır?
Hesaplama Kriterleri
Araç değer kaybı, çeşitli parametreler göz önünde bulundurularak hesaplanır. Bu kriterler şunlardır:
● Aracın Rayiç Değeri: Kaza öncesi piyasa değeri temel alınır.
● Hasarın Boyutu: Hasar ne kadar büyükse, değer kaybı da o kadar fazla olur. -
● Araç Kilometresi: Kullanılmışlık düzeyi, aracın toplam değerine etki eder.
● Araç Yaşı ve Modeli: Yeni ve lüks araçlarda değer kaybı daha yüksek olabilir.
● Daha Önce Aynı Bölgeden Hasar Alıp Almadığı: Aynı parçaya ikinci kez gelen hasar, genellikle ek bir değer kaybı yaratmaz.
Formül Örneği
Sıkça kullanılan değer kaybı hesaplama formülü şu şekildedir: Total Değer Kaybı = Baz Değer Kaybı x Hasar Boyutu Katsayısı x Km Katsayısı Burada her katsayı, yukarıdaki kriterlere göre belirlenen oranlarla çarpılır. Örneğin, 100.000 TL piyasa değerine sahip ve 20.000 TL üzeri hasar görmüş bir araçta, değer kaybı 15.000 TL’ye kadar çıkabilir.
Hukuki Süreç ve Haklar
Yasal Dayanak
Araç değer kaybı tazminatı, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun haksız fiil sorumluluğuna ilişkin hükümlerine dayanmaktadır. Ayrıca, 2020 yılında Anayasa Mahkemesi tarafından verilen karar ile 165.000 km sınırı kaldırılmış ve mini onarım kapsamındaki bazı parçalar da artık değer kaybı hesaplamasına dahil edilmiştir.
Başvuru Süreci
Değer kaybı için yapılacak başvuru genellikle şu adımları içerir:
● Kaza tespit tutanağı ve hasar fotoğraflarının temin edilmesi
● Sigorta şirketine yazılı başvuru yapılması
● Ekspertiz ve/veya bilirkişi raporu hazırlanması
● Sigorta şirketinin 15 gün içinde ödeme yapmaması durumunda tahkime başvuru
● Tahkimden de sonuç alınamazsa dava açılması
Zamanaşımı Süresi
Tazminat talebi, kazadan itibaren 2 yıl içinde yapılmalıdır. Bu sürenin aşılması durumunda yasal haklar kaybedilebilir.
Hangi Durumlarda Değer Kaybı Alınamaz?
Teminat Dışı Kalan Haller
Bazı araç türleri ve koşullar, sigorta kapsamı dışında bırakılmıştır:
● Ağır hasarlı (pert) araçlar
● Tekerlekli/paletli kamu hizmet araçları (itfaiye, otobüs vs.)
● Antika ve koleksiyon araçları
● Kiralık araçlar, taksiler, dolmuşlar
● Tam kusurlu olan sürücüler
Bu durumlarda araç sahipleri değer kaybı talebinde bulunamaz.
Araç değer kaybı, görünürde küçük gibi dursa da uzun vadede araç sahipleri için ciddi bir ekonomik zarara dönüşebilir. Bu nedenle trafik kazasına karışan her araç sahibinin, değer kaybı kavramını, hesaplama yöntemlerini ve hukuki haklarını bilmesi büyük önem taşır. Zamanaşımı süresi dolmadan, gerekli belgelerle sigorta şirketine başvuru yapılmalı ve gerektiğinde uzman bir hukukçudan destek alınmalıdır. Araç değer kaybı, sadece aracın değil, araç sahibinin de değerinin korunması anlamına gelir. Bu hak, bilinçli hareket eden herkes tarafından güvence altına alınabilir.
